Afgelopen week had KLM een gekke deadline. Het bedrijf moest uiterlijk 1 oktober een bezuinigingsplan aan Wopke Hoekstra overleggen, dat was een voorwaarde van het door de belastingbetaler gegarandeerde miljardenkrediet.

Ik heb de ontwikkelingen op afstand gadegeslagen. En eigenlijk moet ik er een beetje om grinniken. Ik zie een symbolische maatregel met symbolische gevolgen en een symbolische deadline, waar iedereen Heel Erg Druk mee was. Hoe de luchtvaart maatschappelijke waarde blijft creëren, bleef onderwijl onbesproken.

Laten we beginnen bij die deadline. Van Wopke Hoekstra moest het bezuinigingsplan 1 oktober binnen zijn. Uiterlijk! Daar is verder geen bijzondere reden voor, het had ook best 3 oktober kunnen zijn, of 30 september.

Niettemin lieten de vakbonden en KLM het op het laatste moment aankomen. Nadat via de media uitgebreid was gecommuniceerd dat dit of dat eindbod niet werd geaccepteerd – echt waar, uitroepteken – werd in de nacht van 30 september op 1 oktober om 4 uur ’s nachts toch nog een akkoord bereikt tussen de FNV en KLM, en een middag later ook tussen pilotenvakbond VNV en KLM.

(Hier even een retorische vraag. Denkt u dat Wopke Hoekstra echt het kleedje onder KLM had weggetrokken als KLM en de bonden waren gaan slapen en een dagje later met een resultaat waren gekomen?)

De onderhandelaars hadden van Hoekstra de opdracht gekregen om de loonkosten structureel te verlagen. Grootverdieners, waaronder de piloten, moeten minimaal 20 procent van hun salaris inleveren. Waarom 20 procent, vraagt u, en geen 15 of 30? Niemand die het weet.

Die 20 procent zal KLM in ieder geval niet op de been houden. Als Hoekstra een serieuze bijdrage aan het verlagen van de kosten bij KLM had willen leveren, dan had hij de financiers van risicodragend kapitaal en de buitenlandse leasemaatschappijen gedwongen om mee te betalen aan KLM’s redding. Maar ja. De eerste kans daartoe heeft hij gemist.

Hoe dan ook, iedereen was boos. Schandalig dat Hoekstra deze eis had verzonnen! Sovjetpraktijken, fulmineerde vakbondsman Castelein bij BNR. Ondertussen zijn ook de piloten boos, omdat zij vinden dat iedereen moet inleveren, niet alleen zij.

Wat het onderhandelingsresultaat precies is, is nog onduidelijk. Wel circuleren er rekensommetjes op Twitter. Daarin wordt de besparing van 20 procent niet gehaald. De besparing lijkt evenmin structureel te zijn, want het akkoord heeft slechts een looptijd van twee jaar. En een akkoord is het eigenlijk ook niet, want er is slechts ‘op hoofdlijnen’ iets afgesproken. Verder was er vooral gesteggel of en hoe vaak de piloten op businessclass danwel economy class stoeltjes mogen zitten. En o ja: ze mogen hun pet weer op.

Een symbolisch akkoord met symbolische maatregelen die een symbolisch doel niet bepaald dichterbij brengen. Om 4 uur ’s nachts. Over de vraag hoe de luchtvaart kan krimpen om binnen de systeemgrenzen van het klimaat te komen en een maatschappelijke bijdrage aan het Nederland van de 21e eeuw te leveren, ging het natuurlijk niet. Daar had iedereen het echt te druk voor.