Sorry, ik weet het, dit is de tweede nieuwsbrief in twee dagen. Ik lijk de Blendle nieuwsbrief wel 🙂

De reden dat ik nog een bericht wilde sturen, is dat ik het afgelopen weekend iets aparts tegenkwam, dat vandaag actueel is. Vanmiddag vindt er vanaf 14:30 namelijk een ‘deskundigenbijeenkomst’ plaats over de invoering van de vliegbelasting.

Even terug in de tijd, want wat is hier aan de hand? In het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie is afgesproken dat Nederland, net als de meeste Europese landen, een vliegbelasting krijgt. In april 2020 is de wetswijziging hiervoor met een ruime meerderheid in de Tweede Kamer aangenomen.

De bijbehorende getallen: per passagier komt er een vliegbelasting van 7 euro. Overstappende passagiers zijn hiervan uitgezonderd. Daarnaast komt er een gestaffelde vliegtaks voor vrachtvliegtuigen. Die zijn gemiddeld namelijk groter en ouder dan passagiersvliegtuigen, waardoor ze meer geluid en broeikasgassen produceren. Om vrachtvervoerders te motiveren aan vlootvernieuwing te doen, moeten lawaaiige, onzuinige vliegtuigen 3,85 euro per ton startgewicht betalen. Stillere vrachtvliegtuigen betalen de helft.

Nu moet de vliegbelasting nog door de Eerste Kamer. En daar wordt de lobby tegen de vliegbelasting momenteel fors opgevoerd, met name door de vrachtbedrijven. Belangenvereniging evofenedex stelt dat ‘de welvaart in Nederland’ door de vliegbelasting ‘sluipend ondermijnd’ wordt en dat het kabinet ‘niet alleen 6.500 banen in het luchtvrachtcluster zélf op het spel [zet], maar uiteindelijk ook tienduizenden banen bij exporterende bedrijven’. Bovendien zou de belasting ontijdig zijn, nu de luchtvaartsector door de coronacrisis zo hard geraakt wordt.

Deze argumenten zijn gebaseerd op dit rapport van SEO Economisch Onderzoek. Dat rapport heb ik de afgelopen dagen voor het slapengaan liggen lezen, en, nou ja.

Laat me dat uitleggen. Een groot deel van het rapport gaat over het eventuele banenverlies door het invoeren van de vrachtbelasting. Die zou grotendeels veroorzaakt worden omdat volgens SEO Maastricht Aachen Airport volledig zal verdwijnen. Dit zou volgens de onderzoekers al ruim 3000 banen kosten.

Dat lijkt me echt krankzinnig veel, dus ik ben gaan uitzoeken hoe ze daarbij komen.

Eerst de vraag: waarom gaat SEO er eigenlijk vanuit dat Maastricht Aachen Airport gaat verdwijnen? Het rapport geeft als antwoord: ‘Op basis van interviews en expertise van het onderzoeksteam.’ Vervolgvraag: wie zijn er dan geïnterviewd? Daarvoor moet je doorbladeren naar bijlage B. Wat blijkt, er is vrijwel uitsluitend gesproken met belanghebbenden: onder meer evofenedex, KLM, Maastricht Aachen Airport, Schiphol, DHL, Air Cargo Netherlands. Logisch natuurlijk dat zij het dik aanzetten, zij hebben er belang bij moord en brand te schreeuwen.

Dan het effect van het wegvallen van de Limburgse luchthaven: 3.000 banen. Dat is fors, want de Luchtvrachtmonitor 2018 berekent de totale directe plus indirecte werkgelegenheid van Maastricht Aachen Airport op 2835 personen.

Maar deze mensen raken niet allemaal hun baan kwijt, bij lange na niet, ook niet als Maastricht zou verdwijnen. Het overgrote deel van deze mensen is namelijk elders werkzaam, bijvoorbeeld in het wegtransport (60 procent van het totaal). Dit zijn truckers, die gevestigd kunnen zijn in heel Nederland en die soms op Maastricht een lading halen of brengen. Die mensen raken echt hun baan niet kwijt als ze voortaan naar Luik moeten rijden (amper 50 kilometer verderop). Dat is nog los van de vraag in hoeverre dit werk überhaupt door Nederlanders wordt gedaan, maar daar zijn helaas geen cijfers van.

Hier wordt dus op basis van interviews met belanghebbenden gesuggereerd dat heel vliegveld Maastricht zou verdwijnen, waarna ten onrechte wordt gedaan alsof dit duizenden banen zal kosten. Jegens de Eerste Kamer wordt dit gepresenteerd als ‘onafhankelijk’ onderzoek, in opdracht van het ministerie van Financiën.

En dan die slechte tijd die vrachtvervoerders zouden doormaken. Ook daar klopt geen biet van. Ze hebben het dankzij corona juist nog nooit zo goed gehad. Dat zit zo: wereldwijd gaat normaal gesproken ongeveer de helft van de luchtvracht mee in de buik van passagiersvliegtuigen. Met The Great Lockdown is deze zogeheten ‘bellyvracht’ grotendeels weggevallen. Ondertussen werden medische hulpmiddelen met spoed de wereld overgevlogen.

Het gevolg: de luchtvrachttarieven zijn geëxplodeerd. Op sommige lijnen werd de afgelopen maanden een tarief gerekend dat ruim zeven maal hoger lag dan voor corona. Dat is zich inmiddels aan het herstellen, maar niet op de voor Nederland zeer belangrijke lijn tussen Europa en Amerika. Omdat de Verenigde Staten de coronacrisis niet onder controle krijgen, heeft het passagiersverkeer zich tussen Europa en Amerika nauwelijks hersteld. Nog altijd vangen vrachtvervoerders tussen de vier en vijf keer zoveel voor een kilo vracht die vanuit Europa naar Amerika moet.

Het is dus echt onzin om corona in te zetten als argument om de invoering van een vrachttaks tegen te houden. Toch is dat precies wat er gebeurt. En omdat de Eerste Kamer wetsvoorstellen niet kan amenderen, wordt er nu voor gelobbyd om dan maar de hele vliegtaks op de helling te zetten: ‘Indien de heffing niet wordt geschrapt, dan is evofenedex van mening dat de Eerste Kamer de gehele wet moet tegenhouden.’

Deze lobby boekt inmiddels kleine succesjes. Vanmiddag wordt in de Eerste Kamer dus een ‘deskundigenbijeenkomst’ georganiseerd, waar Stefan Grebe (CE Delft), Jos Roeven (Maastricht Aachen Airport), Pieter Elbers (KLM), Steven Lak (Logistieke Alliantie), Walter Manshanden (Netherlands Economic Observatory) en Thijs Boonekamp (SEO Economisch Onderzoek) hun zegje mogen doen. En ook in de Tweede Kamer komt er een nieuwe ronde met ‘feitelijke vragen’, wat erop lijkt te duiden dat de invoering van de vliegbelasting ook daar nog geen bekeken zaak is.

Kortom: ik zal die meeting vanmiddag met interesse volgen. Ik zal jullie komende maandag laten weten wat er werd besproken (maar zelf meekijken kan natuurlijk ook).