Heeft u gisteren toevallig net als een half miljoen andere Nederlanders Tegenlichtgezien? En was u net als deze twitterende televisiekijkers ook zo boos? Of leest u wel eens de columns van Joris Luyendijk? Bekruipt u dan ook het gevoel van machteloze woede? En wat vond u eigenlijk van de ‘geef terug’-actie van Jelle Brandt Cortsius? Heeft u Sjoerd van Keulen een boos e-mailtje gestuurd? In het café, op de sociale media, langs het voetbalveld: Nederlanders maken zich massaal boos over de financiële sector. Omdat na vijf jaar kredietcrisis weer een grote bank gered moest worden. Omdat de bonussen ook na de zoveelste reddingsactie van de overheid gewoon doorstegen. Omdat de eurocrisis iedere paar maanden weer oplaait, en nooit eens écht wordt opgelost. Maar vooral omdat de moraal bij onze financiële top volledig verdwenen lijkt.
Maar wat moet je doen? Een oproep doen tot een bankrun brengt ons waarschijnlijk alleen maar verder in de problemen en wordt bovendien verboden. Naar de Zuidas gaan en bankiers in elkaar meppen is ook niet echt een beschaafde oplossing. En het Beursplein bezetten hebben we al eens gedaan.
Gelukkig zijn er alternatieven. Zo is vorige week in België de nieuwe bankNewB opgericht. De initiatiefnemers van NewB willen een transparante, coöperatieve bank oprichten die enkel geld uitleent aan bedrijven die opereren in de reële economie. Binnen honderd dagen wilde de bank tienduizend participanten overhalen om voor twintig euro een aandeel in de bank te kopen. Dat aantal is vandaag echter al gehaald en dus kan de bank van start.
De Nederlandse equivalent van NewB heet De Blije Bank (DBB). Deze bank maakt zich voornamelijk druk over de geldontwaarding door inflatie en belooft zijn leden een jaarlijkse loon- en prijscorrectie. Dit is een belofte die grote banken als ING, Rabobank en ABN Amro in ieder geval niet waarmaken: de spaarrente die zij bieden ligt nu al jaren onder het inflatiecijfer. Ook introduceert DBB een alternatieve, waardevaste munt – de URA – die leden van de bank met elkaar kunnen uitwisselen. DBB wacht nog op een bankvergunning, maar belooft in 2013-14 als internetbank van start te gaan.
Naast DBB’s URA zijn er veel meer groepen mensen die in Nederland alternatieve muntsoorten in omloop brengen. Zo worden er munteenheden geïntroduceerd die gebaseerd zijn op tijd, op wederzijdse diensten, of op lokaal opgewekte energie. In zogenaamde ‘transition towns’ wordt in heel Nederland geëxperimenteerd met lokale economieën. Het grote voordeel van dit soort initiatieven is dat je over jouw opgebouwde ‘tegoed’ teen belasting hoeft te betalen en dat ze niet aan inflatie onderhevig is. Een half uur bij de buurman de tuin doen is over drie jaar nog steeds een wederdienst van een half uur waard.
Maar ja: de huur laat zich voorlopig niet in URA’s betalen. Om je in onze samenleving een beetje staande te houden heb je toch een bankrekening nodig. Veel Nederlanders zijn daarbij ontzettend honkvast: ze blijven het liefst bij hun oude bank, ook al moet die met staatsgeld worden gered of worden er aan de bestuursvoorzitters hoge salarissen en bonussen uitgekeerd. Dit omdat mensen denken dat het overstappen naar een duurzame bank waar geen bonussen worden uitgekeerd (lees: Triodos) ontzettend veel rompslomp met zich meebrengt. Nu valt dat de laatste jaren steeds meer mee. Nederlandse banken hebben namelijk een gezamenlijke overstapservice opgezet, waarmee je binnen enkele dagen bij een nieuwe bank al een rekening geopend hebt, waarna de rekening van je oude en je nieuwe bank een jaar lang gesynchroniseerd worden. Niemand hoeft dus bang te zijn voor onbetaalde rekeningen of misgelopen stortingen. Met andere woorden: maakt u zich ook zo boos op de financiële sector? Stap dan over!
Dit artikel verscheen eerder op het permablog van De Nieuwe Pers.