Het is bijna een half jaar geleden dat de Farmers Defence Force voor het eerst met veel geweld de publieke ruimte innam. Vanaf dag één werden politici bedreigd. Deze dreigementen leidden in Brabant tot de val van het provinciaal bestuur, waarna de boeren er een schepje bovenop deden door het provinciehuis van Groningen te bestormen en een galg voor de neus van de bestuurders op te hangen.
Ik wil maar zeggen: een zachtzinnig clubje is dat Farmers Defence Force nooit geweest. Dat de boeren vervolgens riepen dat hun lot vergelijkbaar is met dat van de Joden in de Tweede Wereldoorlog, maakte hun geroeptoeter des te ranziger.
Het geschreeuw van het tractortuig wekte echter wel mijn nieuwsgierigheid. ‘Die zijn wel érg boos,’ dacht ik. ‘Waarom eigenlijk?’
Het was de aanleiding voor een wekenlang onderzoek naar de geldstromen in deze sector. Het resultaat daarvan publiceerde ik afgelopen week. (Het verhaal is inmiddels al tienduizenden keren gelezen – dank allemaal).
Uit mijn analyse blijkt dat boeren best een reden tot klagen hebben: een flink deel van hen zit zelfs onder het minimumloon. Alleen voelt het wat krom dat ze hierom politici bedreigen en het land op slot gooien. Via de politiek stromen namelijk honderden miljoenen euro’s aan belastinggeld naar de inkomensondersteuning van boeren. En ook voor boeren die willen stoppen worden nu weer honderden miljoenen vrijgemaakt.
Dit geld komt niet overal goed terecht: juist rijke boeren lijken te profiteren van de subsidiestromen. Maar wat belangrijker is: om de boeren heen cirkelt een allegaartje van toeleveranciers, verwerkers (van vlees, melk en eieren) en banken, dat een groot deel van de waarde die boeren creëren afroomt.
Ik vond het daarom toch vreemd dat landbouwminister Carola Schouten afgelopen week de stekker uit de onderhandelingen met de boeren trok, nadat Farmers Defence Force een persbericht had verspreid. Ja, het bericht is opnieuw opruiend en dreigend (en krankzinnig slecht geschreven). Maar opruiend en dreigend was de Farmers Defence Force vanaf dag één.
Wat er wél anders is aan het bericht, is dat de pijlen nu gericht worden op de vleesbazen, voerboeren en banken. Ik vind die analyse zo slecht nog niet. Het lijkt me bovendien zinvoller dan dat gescheld op ‘de’ politiek en het stilleggen van de hele samenleving.
Het is een beetje alsof je zoontje van drie de bloemen uit je tuin aan het trekken is. Je staat erbij en kijkt ernaar. Maar net nu hij – stomtoevallig – aan de paardenbloemen wil beginnen, zeg je dat hij moet stoppen en naar binnen moet. Op zich heb je gelijk, maar je timing is waardeloos.