Afgelopen week werd bekend dat GasUnie de aanleg van het warmtenet van Rotterdam naar Den Haag overneemt van Eneco. Dat is volgens mij goed nieuws. Vandaag wil ik je graag uitleggen waarom.

Warmtenetten zijn een hot topic (sorry). Volgens de één zijn ze onmisbaar in de transitie richting een duurzame gebouwde omgeving en industrie, volgens de ander klinken ze de gebouwde omgeving juist muurvast aan die fossiele industrie. Ik analyseerde al eens welke smaken warmtenetten er zoal bestaan en wat daarvan volgens mij de voors en tegens zijn.

Ongeacht je mening over warmtenetten (zelfs ongeacht je mening over grootschalige temperatuurwarmtenetten) kunnen we het erover eens zijn dat er een onwenselijke situatie ontstaat wanneer een private partij de eigenaar is van een grootschalig warmtenet. Dat doen we bij ons gasnet, ons waternet en ons elektriciteitsnet immers ook niet. Met goede reden: dit zijn basisvoorzieningen. Die zouden van ons allemaal moeten zijn.

In Rotterdam zijn momenteel al twee grote warmtepijpleidingen aangelegd. De zogeheten ‘Leiding over Noord’, die via Vlaardingen en Schiedam richting Rotterdam loopt, is daarbij in handen van Eneco. Hiermee worden een kleine 50.000 gebouwen van warmte voorzien.

Sinds een aantal jaar wil Eneco dit warmtenet uitbreiden. Met een zogeheten ‘Leiding door het Midden’ moet het ook het warmtenet van Den Haag gaan voeden, waarbij er bij Delft een aftakking komt naar het Westland.

Eneco staat momenteel in de verkoop. Als laatste grote energiebedrijf van Nederland moet het geprivatiseerd worden, wat de aandeelhouders (waaronder de gemeenten Rotterdam en Den Haag) honderden miljoenen moet opleveren. Onder meer Shell (samen met pensioenfonds PGGM) wil het energiebedrijf aankopen. Met deze privatisering komt ook de nieuwe warmteleiding in private handen. Dat lijkt mij dus onwenselijk.

Het lijkt mij daarom goed dat GasUnie de ontwikkeling van deze nieuwe warmtepijp op zich neemt. GasUnie is in publieke handen en heeft als beheerder van het gasnetwerk uitgebreide ervaring met het beheer van dit soort infrastructuur. Daar komt bij dat GasUnie een nieuwe Vondelingenplaat-leiding gaat aanleggen om restwarmte vanuit verschillende bedrijven uit de haven te kunnen aanvoeren. In totaal moet dit project 90 miljoen euro kosten.

Niettemin zie ik ook risico’s, met name omdat de warmtenetten vanuit de Rotterdamse haven nu wel erg versnipperd raken. De Leiding over Noord blijft namelijk gewoon in handen van Eneco, de Leiding over het Midden is straks van GasUnie, en dan bestaat er ook nog een Leiding over Zuid, die in handen is van het Warmtebedrijf Rotterdam. Dit bedrijf is in handen van de gemeente Rotterdam, maar het kleine bedrijf kan zijn taak totaal niet aan. Het wordt al jaren geconfronteerd met miljoenenverliezen en dit jaar leverde het nog een regelrechte wanprestatie bij de voorgenomen uitbreiding richting Leiden.

Volgens mij zou het daarom goed zijn als al deze netten onder één beheerder samengebracht worden. Nu doet de onwenselijke situatie zich voor dat het Rijk betaalt voor de uitbreiding van het warmtenet naar Den Haag, terwijl de gemeente Rotterdam betaalt voor de uitbreiding naar Leiden. Dat moet overzichtelijker.

Tenslotte hoop ik dat deze nieuwe betrokkenheid van het Rijk iets gaat doen aan de nummer 1-klacht bij veel mensen die zijn aangesloten op een warmtenet: dat zij te veel zouden betalen. Dit heeft te maken met de vreemde manier waarop de maximumtarieven voor warmte worden bepaald en de ingebakken monopoliepositie van warmteleveranciers. Nu het Rijk de ontwikkeling van warmtenetten met de investering van GasUnie verder naar zich toetrekt, is het te hopen dat ook op dit front snel verbeteringen zichtbaar worden.