Vorige week vroeg ik me in mijn nieuwsbrief af hoe een slimme krimpstrategie eruit kan zien in een economie die gericht is op groei. Ik vroeg of jij misschien nog interessante artikelen, boeken, papers of documentaires over dit onderwerp kent.
Dat heb ik geweten. Ik kreeg meer dan honderd reacties, met daarin tientallen tips. Omdat het me niet lukt iedereen individueel een berichtje terug te sturen, dacht ik: ik wijd gewoon nóg een nieuwsbrief aan dit onderwerp. Met helemaal onderaan de enorme leeslijst die ik op basis van alle input heb samengesteld en waarmee ik gemakkelijk nog een lockdown aankan.
Maar eerst nog wat gedachten, want ik ben natuurlijk niet gestopt met mijmeren hierover. Wat me opvalt is dat ik enorm veel literatuur krijg aangeraden die de grenzen van groei identificeren en/of waarin methoden worden voorgesteld waarop ‘vooruitgang’ op een andere manier berekend kan worden. Ik ben inmiddels Prosperity Without Growth van Tim Jackson aan het lezen, dat gaat daarover. Ook het boek dat veruit het vaakst werd aangeraden, namelijk de Donuteconomie van Kate Raworth, gaat hier volgens mij over.
Hoewel ik dat interessant vind, raakt dit nog niet volledig aan de vraag waarmee ik zit. Ik ben er al wel langer van overtuigd dat groei gebaseerd op het exploiteren van grondstoffen grenzen kent en ik denk ook dat ‘we’ nog wel even kunnen blijven groeien als we groei leren meten in termen van welzijn.
Eigenlijk ligt mijn interessegebied één abstractieniveau lager, if you will. Als het lukt om groei te meten in termen van welzijn, dan nog zullen bepaalde bedrijven en sectoren een krimp tegemoet gaan. Dat is waar volgens mij nog veel minder over nagedacht wordt. Neem KLM. Ik geloof dat ceo Pieter Elbers oprecht gelooft dat als KLM zou krimpen, het hele bedrijf naar z’n grootje gaat. Dat wil hij niet.
Toch zal hij wel moeten. En niet alleen hij. Complete sectoren en industrieën zullen geconfronteerd worden met krimp. Ik had laatst nog een werknemer van een steenkoolbedrijf aan de lijn. Zijn bedrijf heeft het zwaar. Daar baalt hij van. En ik heb niet het idee dat een (op zichzelf mooi en hoopvol) verhaal als dat van Tim Jackson, over hoe we als samenleving op een andere manier welzijn kunnen bereiken, hem heel veel handvatten biedt.
Ik heb het idee dat we over die (laatste?) fase in het bestaan van bedrijven sowieso heel weinig nadenken. Vergelijk het met de waardering die we hebben voor jonge groeikometen als Adyen. Die noemen we unicorns: mythische eenhoorns, met een hoorn die vergiftigd water kan zuiveren en zieken kan genezen. Welk verhaal staat daar tegenover voor oude bedrijven die moeten krimpen?
Ik heb het idee – en sorry voor de psychologie voor de koude grond – dat hier misschien meespeelt dat we in ‘het Westen’ het nadenken over de dood uit de weg gaan. We willen tot het laatst jong blijven (zeventig is het nieuwe veertig) en als het doek valt zeggen we in een aula naast een kamerplant een vlug vaarwel voordat de koffie weer wordt opgediend.
Zou het kunnen dat hetzelfde meespeelt bij bedrijven? Dat zij alleen maar denken aan groei, omdat krimp gelijk staat aan de dood? En dat er daarom zo weinig wordt nagedacht over hoe je als bedrijf een beetje gracieus oud wordt?
Anyway, ik moet hier allemaal nog veel beter over nadenken. Voor nu bedankt voor alle tips en tenslotte, zoals beloofd, de enorme leeslijst die ik aan de hand van jullie input kon samenstellen.
|
Shrink to grow |
Bain & Company |
|
Ontspoord kapitalisme |
Bert de Vries |
|
De economie van het genoeg |
Bob Goudzwaard |
|
The Empty Raincoat |
Charles Handy |
|
The Influence of Corporate Psychopaths on Corporate Social Responsibility and Organizational Commitment to Employees |
Clive Boddy |
|
Voorspellen in crisistijd |
CPB |
|
Heertje: ‘We zien niet meer waar het om draait’ |
|
|
Small is Beautiful |
Ernst Friedrich Schumacher |
|
Phishing for Phools: The Economics of Manipulation and Deception |
George Akerlof en Robert Shiller |
|
Waarom werken we zo hard |
Govert Buijs |
|
23 dingen die ze je niet vertellen over het kapitalisme |
Ha-Joon Chang |
|
Leading Strategies in Shrinking Cities |
Hans Schlappa |
|
Creatief na de crisis nieuwe ideeën van acht topeconomen. |
Hans Wansink |
|
Why ‘De-growth’ Shouldn’t Scare Businesses |
|
|
Wat wij kunnen leren van economen die (bijna) niemand meer leest. |
Irene van Staveren |
|
De groei voorbij |
Jacob van Duin |
|
Alles van Jan Juffermans |
Jan Juffermans |
|
Deep Adaptation |
Jem Bendell |
|
De donut economie |
Kate Raworth |
|
Klimaatbeleid: kosten, kansen en keuzes |
Koninklijke vereniging voor de Staathuishoudkunde |
|
Stoppen voor organisaties |
Marije van de Berg |
|
Shock Doctrine |
Naomi Klein |
|
Vaclav Smil: We Must Leave Growth Behind |
|
|
World 3.0: Global Prosperity and How to Achieve It |
Pankaj Ghemawat |
|
The Return of Depression Economics |
Paul Krugman |
|
Regionale krimp woningbouw |
PBL |
|
Nieuwe schaarste en economische groei |
Roelof Hueting |
|
De oplossing voor zowel de economische crisis en het klimaatprobleem is duurzame economische krimp |
|
|
Excellente ondernemingen |
T. Peters en Robert Waterman |
|
Can We Have Prosperity Without Growth? |
|
|
Traité d’économie hérétique |
Thomas Porcher |
|
Growth Without Prosperity |
Tim Jackson |
|
‘Adapt to Thrive: What Transformational Change for nature and business’ |
UNEP |
|
Sapiens (hoofdstuk 12) |
Yuval Noah Harari |