Afgelopen week publiceerde ik een groot verhaal over de werkgelegenheidseffecten van luchtvaart in Nederland. Ik kreeg een boel reacties, 17 klimaatorganisaties stuurden een gezamenlijke brief naar de vaste kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat en één iemand schreef een gedicht. ♥️

Volgens mij is dit een belangrijk verhaal, omdat de Nederlandse belastingbetaler op het punt staat om KLM met miljarden op de been te houden. Dan is het goed om te beseffen dat het belang van luchtvaart veel minder groot is dan wordt gesuggereerd.

Maarrrrr…. Dat wil natuurlijk ook weer niet zeggen dat KLM volslagen onbelangrijk is. De luchtvaartmaatschappij is een van de grootste Nederlandse werkgevers en wordt vol geraakt in deze crisis. Het is dus niet onlogisch dat de overheid een helpende hand toesteekt. Ik vind niet dat je KLM ‘lekker failliet moet laten gaan’.

Tegelijk is het ondenkbaar dat alles hierna bij het oude blijft. Ik heb het afgelopen jaar 8 grote onderzoeksverhalen en talloze nieuwsbrieven over de luchtvaartindustrie geschreven. Wat me daarbij opvalt is dat de de baten van de luchtvaart structureel worden overschat, de maatschappelijke nadelen worden onderschat, dat er enorm veel subsidies en belastingvoordeeltjes naar deze sector gaan, die niet ten goede komen aan Nederlandse reizigers maar aan buitenlandse overstappers van KLM en dat het de sector structureel niet lukt om zich tegen crises te wapenen. Dat kan niet duren.

KLM roept dat het eerst moet groeien om te kunnen verduurzamen. Dat is de eerste mythe die moet worden doorgeprikt. Er komen voorlopig geen substantieel duurzamere vliegtuigen, de techniek daarvoor staat in de kinderschoenen. Bovendien gaat groei in de luchtvaart al decennia zitten in goedkopere stoeltjes, niet in duurzame innovatie. Verduurzaming van de luchtvaart kan maar één ding betekenen: minder luchtvaart.

Let op! Dat betekent niet: helemaal geen luchtvaart meer. Vliegen blijft nodig. Maar niet alle 400 vluchten per week naar Londen, dat ook op andere manieren bereikbaar is, zijn precies even nodig. Niet iedere directe verbinding vanaf Schiphol is essentieel voor de Nederlandse economie. Echt niet. Er komen geen tienduizenden Nederlanders thuis te zitten als ze niet rechtstreeks naar Växjö kunnen.

Het wordt echt tijd dat de luchtvaart en de overheid dit erkent. Er moet een visie komen op krimp. Er moet nagedacht worden over de vraag hoe luchtvaart een zinvolle bijdrage levert aan Nederland, in plaats van andersom. Dat de luchtvaart in goede tijden voor miljoenen aan belastingvoordeeltjes krijgt, waarna het in slechte tijden met miljarden op de been gehouden moet worden: politici én luchtvaartbestuurders moeten inzien dat die optelsom niet klopt. Er moet een antwoord komen welke luchtvaart past binnen de grenzen van klimaat, zonder dat de belastingbetaler daarvoor opdraait.

Kortom: het wordt tijd om deze sector nu eindelijk eens rationeel te gaan benaderen.