Afgelopen dinsdag nam ik deel aan een cursus over CO2-belasting. Daar deed ik een nieuw inzicht op, wat volgens mij verregaande implicaties heeft. Namelijk: weglek-effecten doen er niet echt toe.

Even uitleggen: weglek-effecten treden op als de politiek een maatregel neemt waardoor in Nederland minder CO2 uitgestoten wordt, en in het buitenland juist meer. Bijvoorbeeld: als in Nederland steenkoolcentrales worden gesloten, dan zal een deel van de elektriciteitsproductie (en dus ook de uitstoot) zich naar Duitsland verplaatsen. Een deel van de vermeden CO2-uitstoot ‘lekt dus weg’ naar Duitsland.

Het eeuwige ‘gelijk speelveld’ en ‘weglek-effecten’ zijn samen het alfa en omega van het industriële tegenstribbelvocabulaire. Maatregelen die weglek-effecten kennen, hebben geen zin en moeten dus niet worden genomen, zo is de waarschuwing. ‘Nederland armer en de wereld warmer,’ in VVD/VNO-NCW-taal.

Maar wat ik afgelopen week leerde, is dat dit maar een deel van de waarheid is. Het maakt namelijk nogal uit waarhéén een effect weglekt. Als het land dat een deel van de Nederlandse CO2-uitstoot overneemt zelf ook een CO2-plafond kent, is er eigenlijk geen probleem. Duitsland stelt zich bijvoorbeeld ten doel de CO2-uitstoot in 2030 met minimaal 55 procent te reduceren ten opzichte van 1990. Als er dus een Duitse kolencentrale aangaat omdat Nederland er eentje uitzet, zal er elders in de Bondsrepubliek iets uitgezet moeten worden. Anders wordt het reductiedoel niet gehaald. Met andere woorden: weglek-effecten naar landen met een CO2-plafond leveren wel degelijk klimaatwinst op. Het enige verschil is dat die klimaatwinst niet volledig in Nederland wordt geboekt.

Voor mij was dit een dijk van een inzicht, omdat ‘weglek-effecten’ in mijn hoofd gelijk stonden aan ‘niet gerealiseerde uitstootreductie’. Dat klopt dus niet. Het staat gelijk aan ‘niet IN NEDERLAND gerealiseerde uitstootreductie’. Als ik rapporten en studies lees waarin weglek-effecten genoemd worden, zal vanaf nu mijn eerste vervolgvraag zijn: waarheen treden die weglek-effecten op? Is het een land met een CO2-plafond (waaronder de Europese Unie)? Dan is er vanuit klimaatperspectief geen enkele reden om een maatregel uit te stellen.