Tijdens de succesvol verlopen crowdfundingsactie van De Nieuwe Pers hebben een aantal mensen met hun investering het gasthoofdredacteurschap van ons permablog verworven. Een week lang denken zij mee over het centrale thema en de invulling daarvan. De gasthoofdredacteur van deze week is Steven Veenendaal.
Wat moet volgens jou deze week het onderwerp van het permablog zijn?
“Ik zou graag aandacht besteden aan hoe we duurzaam met elkaar kunnen samenleven. Welke spelregels spreken we met elkaar af zodat ieders rechten en plichten duidelijk zijn? Hoe gaan we om met hufterigheid in de samenleving?”
Zijn hufters dan niet van alle tijden?
“Jawel, maar het gaat erom hoe we op hufterig gedrag reageren. Ik kom bijvoorbeeld net uit Teheran, waar 16 miljoen automobilisten zich allemaal niet aan een rood stoplicht houden. Maar niemand reageert daar agressief op. Het gaat er niet om dat we ons allemaal als heilige boontjes aan de regels houden, het gaat erom dat we begrip voor elkaar opbrengen. Zeker in een land als Nederland met zoveel verschillende subculturen, religies en overtuigingen.”
Neemt dat begrip voor de ander af dan?
“Ik denk het wel. Mensen zich trekken zich steeds vaker terug in hun eigen gelijk en sluiten zich af voor de ander. Mensen die hun hond op de stoep laten schijten maar honderd meter wel volledig op tilt gaan als een fietser over diezelfde stoep rijdt. Er is geen Amsterdammer meer die op zijn fiets stopt voor een zebrapad, maar als ze zelf een keer voetganger zijn ergeren ze zich wel groen en geel aan dat gedrag. Die dualiteit, tussen het hufter zijn en de ergernis aan andermans hufterige gedrag, die vind ik heel interessant.”
Maar waarom is het probleem dan nu ineens actueel?
“Omdat het onbegrip voor elkaars gedrag zich ook steeds meer op een hoger niveau manifesteert. Zowel de SP als de PVV voeren een politiek die is gebaseerd op het eigen volk eerst-principe. ‘De ander’ wordt bij die partijen alleen nog maar geproblematiseerd en met onbegrip bekeken. Ondertussen worden we ook nog geconfronteerd met een fundamentele economische crisis . Als historicus weet ik dat dit kan eindigen in een conflict.”
Ben je daar echt bang voor?
“Ja, onze moraal houdt steeds meer bij de voordeur op. De ander is nog slechts vreemd, asociaal of gevaarlijk. Dat is echt een giftige mix.”
Hebben we misschien nieuwe morele leiders nodig?
“Het zou goed zijn als mensen met gezag zich zo wat vaker over duurzaam samenleven zouden uitlaten. Maar in onze heterogene samenleving is de tijd van morele dogmatiek wel voorbij. Het is nu aan iedereen om zelf na te denken over waarden en normen, rechten en plichten. We moeten elkaar de instrumenten weer aanleren om ons morele kompas te herijken. Daar moet bijvoorbeeld meer aandacht voor zijn op scholen, maak het bijvoorbeeld een verplicht vak net zo zwaar als Nederlands, Engels en wiskunde. Iedereen vaart tegenwoordig zijn eigen koers, maar daarvoor heb je wel een goed werkend kompas nodig.”
Dit artikel verscheen eerder op het permablog van De Nieuwe Pers.